Πελαργόμορφα (Ciconiiformes) 
Τάξη παρυδάτιων καλοβατικών πτηνών. Σύμφωνα με το παραδοσιακό σύστημα κατάταξης η τάξη περιλαμβάνει πέντε οικογένειες: πελαργίδες (ciconiidae), ερωδιίδες (ardeidae), σκοπίδες (scopidae), θρεσκιορνιθίδες (threskiornithidae), μεταξύ των οποίων οι γνωστές ιβίδες και η πλαταλέα, και φαλαινοκεφαλίδες (balaenicipitidae). Πρόσφατες μελέτες των φυλογενετικών σχέσεων των πτηνών με βάση το DNA τους, οδήγησαν σε ένα διαφορετικό σύστημα κατάταξης στο οποίο περιλαμβάνονται στα π. 29 οικογένειες και περισσότερα από 1.000 είδη, μεταξύ των οποίων και οι γύπες της οικογένειας των καθαρτιδών (cathartidae), που ζουν στην Αμερική.
Κατηγορία: Υδρόβια & Παρυδάτια | Πελαργόμορφα
Περιγραφή: Τα περισσότερα Πελαργόμορφα είναι μεγαλόσωμα πτηνά με μακρύ λαιμό, επίμηκες, ισχυρό ράμφος και μακριά, άπτερα πόδια, χαρακτηριστικά που διευκολύνουν την αναζήτηση της τροφής στα ρηχά νερά. Τα πουλιά αυτά βαδίζουν αργά και διαθέτουν δυνατές φτερούγες. Ζουν συνήθως σε κατά μεγάλες ομάδες, κοντά σε γλυκά νερά, όπου τρέφονται με ψάρια, μικρά σπονδυλόζωα και διάφορα ασπόνδυλα· σε ορισμένες περιπτώσεις, περισσότερα από ένα είδη σχηματίζουν μεγάλες μικτές αποικίες.
Τα περισσότερα Πελαργόμορφα κατασκευάζουν τις φωλιές τους πάνω στα δέντρα, όπου εναποθέτουν τα αβγά τους· στη φροντίδα των νεοσσών συμμετέχουν και οι δύο γονείς. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο τα αρσενικά επιδίδονται πολλές φορές σε γαμήλιες επιδείξεις.
Τα περισσότερα από τα είδη αυτής της τάξης έχουν ψηλά πόδια για να κινούνται στα ρηχά νερά όπου και βρίσκουν την τροφή τους και μακρύ ράμφος για να μπορούν να πιάνουν τη λεία τους χωρίς να βάζουν το κεφάλι τους κάτω από το νερό. Τρέφονται κυρίως με ψάρια και ασπόνδυλα. Εξαίρεση από αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν τα είδη που ανήκουν στην Οικογένεια Καθάρτες (Cathartidae)
και που αποτελούν τους γύπες του νέου κόσμου και έχουν χαρακτηριστικά και συνήθειες σαν τους πιό γνωστούς γύπες της Ευρώπης. Τα είδη που ζούν στις εύκρατες περιοχές είναι μεταναστευτικά. Τα περισσότερα φωλιάζουν σε αποικίες πάνω στα δέντρα ενώ κάποια από αυτά μπορούν να φωλιάσουν και στο έδαφος ή στους καλαμιώνες.
Γεωγραφική εξάπλωση
Zούν σε όλες τις ηπείρους (Εκτός από την Ανταρκτική). Τους γύπες του νέου κόσμου τους βρίσκουμε μόνο στην Αμερική ενώ τις υπόλοιπες οικογένειες τις συναντάμε σε όλες τις ηπείρους αν και αποφεύγουν τις ερήμους αφού είναι πουλιά συνδεδεμένα με το γλυκό νερό.
Στην Ελλάδα βρίσκουμε 3 οικογένειες πουλιών αυτής της τάξης που αντιπροσωπεύονται από 14 είδη.
καλοβάμονα ή καλοβατικά
Ομάδα πτηνών με χαρακτηριστικά μεγάλα πόδια, τα οποία τους επιτρέπουν να βαδίζουν εύκολα στα βαλτώδη και λασπώδη εδάφη. Άλλα ειδικά γνωρίσματα των ειδών αυτής της ετερογενούς ομάδας –που σήμερα δεν αναγνωρίζεται πια από τους ορνιθολόγους (νεότερη συστηματική δεν τα παραδέχεται όμως ως ομάδα, εξαιτίας άλλων διαφορών τους)– είναι τα εξής: αρκετά μεγάλο μήκος του ράμφους και του λαιμού –χρήσιμο για να πιάνουν τη λεία τους (σκουλήκια και μαλάκια) που είναι χωμένη μέσα στη λάσπη–, κοντή ουρά, ταρσοί σκεπασμένοι από μικρά κεράτινα λέπια, δάχτυλα πολύ μακριά και συνδεδεμένα με μεμβράνη, φτέρωμα με χρώματα όχι και τόσο εντυπωσιακά. Τα πουλιά αυτά φτιάχνουν τη φωλιά τους στο έδαφος ή ανάμεσα σε υδροχαρή φυτά και μερικά πάνω σε στέγες.
Πολλά από τα κ. είναι αποδημητικά και εμφανίζονται κυρίως στις εύκρατες ζώνες κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν περνούν από τις βόρειες προς τις νότιες περιοχές και αντίθετα.
Τα κ. υποδιαιρούνται σήμερα στις τάξεις πελαργόμορφα, γερανόμορφα και χαραδριόμορφα. Οι κυριότερες οικογένειες, στις οποίες χωρίζεται κάθε τάξη και τα αντίστοιχα είδη, αναφέρονται στη συστηματική κατάταξη των πτηνών.
Τα πελαργόμορφα χαρακτηρίζονται από το πολύ μακρύ και δυνατό ράμφος, από τον αρκετά λεπτό και ευλύγιστο λαιμό, από τις πολύ φαρδιές πτέρυγες, κατάλληλες για μακρινές πτήσεις, και από τα πόδια των οποίων τα δάχτυλα βρίσκονται όλα στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο. Τα γερανόμορφα, που εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία σε μέγεθος και μορφή, βαδίζουν τα περισσότερα πολύ καλά: το πρώτο από τα 4 δάχτυλα, γυρισμένο προς τα πίσω και συνήθως υποτυπώδες, δεν αγγίζει το έδαφος, γιατί βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο από τα μπροστινά δάχτυλα. Αντίθετα προς την προηγούμενη τάξη, τα γερανόμορφα γεννιούνται με το φτέρωμά τους και είναι αρκετά εύρωστα, ώστε να μπορούν γρήγορα να απομακρυνθούν από τη φωλιά τους.
Τα χαραδριόμορφα –των οποίων η ταξινόμηση παραμένει ακόμα αντικείμενο πολλών αμφισβητήσεων– είναι πολυάριθμα και περιλαμβάνουν πολλά θαλάσσια είδη. Ενώ ως προς τη διάταξη και το μέγεθος του μεγάλου δαχτύλου μοιάζουν προς τα κ. της προηγούμενης τάξης, τα χαραδριόμορφα διακρίνονται πάντοτε από τη σημαντική ανάπτυξη των 3 μπροστινών δαχτύλων, που μπορεί να συνδέονται ή να μη συνδέονται με μεμβράνη. Ορισμένα είδη κ. που δεν έχουν την ικανότητα να πετούν, αλλά ζουν συνεχώς στο έδαφος, έχουν συνήθως μεγάλη αντοχή στο βάδισμα και στο τρέξιμο. Χαρακτηριστικό είδος πουλιού που ανήκει στα καλοβάμονα. Η καλίδρις η μικρά, καλοβατικό πουλί της οικογένειας των σκολοπακιδών.
Ομάδα πτηνών με χαρακτηριστικά μεγάλα πόδια, τα οποία τους επιτρέπουν να βαδίζουν εύκολα στα βαλτώδη και λασπώδη εδάφη. Άλλα ειδικά γνωρίσματα των ειδών αυτής της ετερογενούς ομάδας –που σήμερα δεν αναγνωρίζεται πια από τους ορνιθολόγους (νεότερη συστηματική δεν τα παραδέχεται όμως ως ομάδα, εξαιτίας άλλων διαφορών τους)– είναι τα εξής: αρκετά μεγάλο μήκος του ράμφους και του λαιμού –χρήσιμο για να πιάνουν τη λεία τους (σκουλήκια και μαλάκια) που είναι χωμένη μέσα στη λάσπη–, κοντή ουρά, ταρσοί σκεπασμένοι από μικρά κεράτινα λέπια, δάχτυλα πολύ μακριά και συνδεδεμένα με μεμβράνη, φτέρωμα με χρώματα όχι και τόσο εντυπωσιακά. Τα πουλιά αυτά φτιάχνουν τη φωλιά τους στο έδαφος ή ανάμεσα σε υδροχαρή φυτά και μερικά πάνω σε στέγες.
Πολλά από τα κ. είναι αποδημητικά και εμφανίζονται κυρίως στις εύκρατες ζώνες κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν περνούν από τις βόρειες προς τις νότιες περιοχές και αντίθετα.
Τα κ. υποδιαιρούνται σήμερα στις τάξεις πελαργόμορφα, γερανόμορφα και χαραδριόμορφα. Οι κυριότερες οικογένειες, στις οποίες χωρίζεται κάθε τάξη και τα αντίστοιχα είδη, αναφέρονται στη συστηματική κατάταξη των πτηνών.
Τα πελαργόμορφα χαρακτηρίζονται από το πολύ μακρύ και δυνατό ράμφος, από τον αρκετά λεπτό και ευλύγιστο λαιμό, από τις πολύ φαρδιές πτέρυγες, κατάλληλες για μακρινές πτήσεις, και από τα πόδια των οποίων τα δάχτυλα βρίσκονται όλα στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο. Τα γερανόμορφα, που εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία σε μέγεθος και μορφή, βαδίζουν τα περισσότερα πολύ καλά: το πρώτο από τα 4 δάχτυλα, γυρισμένο προς τα πίσω και συνήθως υποτυπώδες, δεν αγγίζει το έδαφος, γιατί βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο από τα μπροστινά δάχτυλα. Αντίθετα προς την προηγούμενη τάξη, τα γερανόμορφα γεννιούνται με το φτέρωμά τους και είναι αρκετά εύρωστα, ώστε να μπορούν γρήγορα να απομακρυνθούν από τη φωλιά τους.
Τα χαραδριόμορφα –των οποίων η ταξινόμηση παραμένει ακόμα αντικείμενο πολλών αμφισβητήσεων– είναι πολυάριθμα και περιλαμβάνουν πολλά θαλάσσια είδη. Ενώ ως προς τη διάταξη και το μέγεθος του μεγάλου δαχτύλου μοιάζουν προς τα κ. της προηγούμενης τάξης, τα χαραδριόμορφα διακρίνονται πάντοτε από τη σημαντική ανάπτυξη των 3 μπροστινών δαχτύλων, που μπορεί να συνδέονται ή να μη συνδέονται με μεμβράνη. Ορισμένα είδη κ. που δεν έχουν την ικανότητα να πετούν, αλλά ζουν συνεχώς στο έδαφος, έχουν συνήθως μεγάλη αντοχή στο βάδισμα και στο τρέξιμο. Χαρακτηριστικό είδος πουλιού που ανήκει στα καλοβάμονα. Η καλίδρις η μικρά, καλοβατικό πουλί της οικογένειας των σκολοπακιδών.