Πλοκεΐδες

Πλοκεΐδες (Ploceidae)

Οικογένεια πτηνών της τάξης των στρουθιομόρφων. Περιλαμβάνει 119 είδη μικρών πτηνών σε 16 γένη. Ιθαγενή κυρίως της Αφρικής νότια της Σαχάρας, ενώ μερικά είδη συναντώνται και στην τροπική Ασία. Η ονομασία της οικογένειας προέρχεται από την χαρακτηριστική πλεκτή φωλιά που χτίζουν πολλά είδη. Τα πουλιά αυτά διαθέτουν κωνικό, ισχυρό ράμφος, με το οποίο σπάζουν τους σπόρους, που αποτελούν την κυρίως τροφή των περισσότερων ειδών. Τα αρσενικά έχουν ζωηρό κόκκινο ή κίτρινο και μαύρο χρώμα, ενώ αντίθετα, το φτέρωμα των θηλυκών είναι μουντό, το πτέρωμα στα αρσενικά κατά την αναπαραγωγική περίοδο συνήθως είναι κίτρινο - μαύρο, γκρι-μαύρο ή μαύρο και άσπρο. Το μέγεθος του σώματος κυμαίνεται μεταξύ 8 και 24 εκατοστά.

Τυπικός αντιπρόσωπος της οικογένειας είναι το γένος Πλοκεύς (Ploceus), τα είδη του οποίου είναι γνωστά με την ονομασία πλοκείς. Τα πτηνά αυτά κατασκευάζουν συνήθως μια μεγάλη σφαιρική φωλιά, πλεγμένη με χόρτα και κλαδιά, η οποία διαθέτει μια σωληνοειδή είσοδο, με κατεύθυνση προς τα κάτω.
Ορισμένα αποικιακά είδη, όπως το Ploceus cucullatus, κατασκευάζουν μια μεγάλη κοινοβιακή φωλιά, η οποία αποτελείται από πολυάριθμους χωριστούς θαλάμους. Τα είδη (Philetairus socius) και (Bubalornis niger) πολλά αρσενικά χτίζουν μαζί μια μεγάλη φωλιά πάνω σε δέντρα ή σε τηλεφωνικούς στύλους. Η φωλιά μπορεί να φτάσει σε ύψος περίπου τρία μέτρα και πλάτος περίπου 4,5 μέτρα. Η φωλιά χωρίζεται σε πολλές καθορισμένες περιοχές μοιρασμένες σε εκατοντάδες πουλιά. Η είσοδος γίνετε απο σωληνωτές οπές εισόδου που βρίσκονται στο κάτω μέρος της φωλιάς. Η φωλιά συνεχώς επεκτείνετε όσο μεγαλώνει η κοινότητα με αποτέλεσμα πολλές φορές τα δέντρα να καταρρέουν υπό το βάρος των φωλιών. Ιδιαίτερα προβληματικές στις αρχές είναι οι φωλιές πάνω σε τηλεφωνικούς στύλους. Για να αποφύγουν την κατάρρευση των τηλεφωνικών στύλων, συχνά καταστρέφουν αυτές τις φωλιές.
Οι Πλοκεΐδες τρέφονται με έντομα, φρούτα, δημητριακά και σπόρους. Πολλές φορές προξενούν σοβαρές ζημιές στις καλλιέργειες και γι’ αυτό αποτελούν μόνιμο στόχο των ανθρώπων· ένα από τα πιο επιβλαβή είδη για τη γεωργία είναι το Κουελέα (Quelea quelea), τρέφεται με δημητριακά, και έτσι τόσο μεγάλα σμήνη μπορούν, βέβαια, να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές στις καλλιέργειες. Μπορούν να αφανίσουν ένα χωράφι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και γι’ αυτό –με το δίκιο τους– σε πολλά μέρη της Αφρικής τα ονομάζουν «πουλιά-ακρίδες». Οργισμένοι αγρότες έχουν προσπαθήσει να τα αφανίσουν με βόμβες και φλογοβόλα, αλλά κανένα από αυτά τα μέσα δεν οδήγησε σε σοβαρή μείωση του πληθυσμού των σμηνών. Σήμερα, ο συνολικός πληθυσμός του είδους στον κόσμο εκτιμάται ότι φτάνει το 1,5 δισεκατομμύριο πουλιά.
Το είδος (Ploceus nigricollis) σχηματίζει σμήνη έως και 100.000 πουλιών που περιφέρονται σε αναζήτηση τροφής σε μια ευρεία περιοχή, για την Ανατολική Αφρική υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μεμονωμένα σμήνη διανύουν πάνω από 1.000 χιλιόμετρα πρός αναζήτηση τροφής.
Ωστόσο, ορισμένα είδη είναι ωφέλιμα, γιατί συλλαμβάνουν τα βλαβερά για τον άνθρωπο και τις καλλιέργειες έντομα, με τα οποία τρέφουν τους νεοσσούς τους.
Οι φωλιές ορισμένων ειδών όπως (Ploceus cucullatus), (Euplectes Orix), (Euplectes afer) και άλλων παρόμοιων ειδών, προτιμούνται από τον Πρασινόκουκο (Chrysococcyx caprius) στην εναπόθεση των αυγών του.

Anaplectes rubriceps