Θαλασσαετός

Θαλασσαετός (Haliaaetus albicilla)

Είναι ένας από τους πιο εντυπωσιακούς αετούς της Ελλάδας με άνοιγμα φτερών 190 – 240 εκ. και χαρακτηριστική λευκή ουρά στα ενήλικα πουλιά. Τον χειμώνα στους μεγάλους υγροτόπους της Βόρειας Ελλάδας και κυρίως στο δέλτα του Έβρου συγκεντρώνονται αρκετοί νεαροί θαλασσαετοί που έρχονται από βορειότερα για να περάσουν το χειμώνα. Τα ζευγάρια θαλασσαετών που φωλιάζουν στη χώρα μας δεν ξεπερνούν τα 6 και βρίσκονται όλα στη βόρεια και βορειοανατολική Ελλάδα. Στην Ελλάδα απαντάται το υποείδος Haliaeetus albicilla albicilla, το άλλο υποείδος είναι το Haliaeetus albicilla groenlandicus. Ο Θαλασσαετός αποτελεί συγγενικό είδος του Αμερικανικού Θαλασσαετού (Haliaeetus leucocephalus). Ο Θαλασσαετός θεωρείται ο 8ος μεγαλύτερος και ο 4ος βαρύτερος αετός στον κόσμο.

Please install Adobe Flash Player

Κατηγορία: Ιερακόμορφα (Falconiformes) | Αετίδαι, (Accipitridae)

Κατά την πτήση και σε κοιλιακή όψη ξεχωρίζουν η ανοικτή σε σχήμα βεντάλιας, λευκή κυκλική ουρά, οι πολύ πλατιές πτέρυγες σε σχήμα παραλληλογράμμου και ο μακρύς λαιμός, ενώ σε μετωπική όψη (ανφάς), οι πτέρυγες διατηρούνται σχεδόν παράλληλες με το έδαφος ή πολύ λίγο προς τα κάτω. Το φτερούγισμα είναι αργό και «βαθύ». Οι ενήλικες έχουν, γενικά, χρώμα σκούρο γκρι-καφέ, ενώ το κεφάλι και ο λαιμός είναι ελαφρά πιο ανοιχτόχρωμα, ενώ ξεχωρίζουν τα μαυριδερά πρωτεύοντα φτερά και τα λευκά κάτω πηδαλιώδη φτερά της ουράς. Όλα τα γυμνά μέρη (πόδια, κήρωμα, ράμφος), όπως και η ίριδα είναι κίτρινου χρώματος. Στα νεαρά πουλιά, η ουρά και το ράμφος είναι σκούρα γκρι, ενώ με το πέρασμα της ηλικίας, η ουρά γίνεται όλο και πιο λευκή , με μία χαρακτηριστική μαυριδερή ταινία στην άκρη της. Τα φτερά που καλύπτουν το λαιμό και τους ώμους, με το πέρασμα των χρόνων, λευκαίνουν ολοένα και περισσότερο. Αποκτούν το τελικό φτέρωμα των ενηλίκων στα 5 χρόνια, περίπου.
Τα φύλα είναι όμοια στη μορφολογία, αλλά τα θηλυκά είναι λίγο βαρύτερα από τα αρσενικά.

Βιότοπος διαμονή: Ο Θαλασσαετός είναι είδος άρρηκτα συνδεδεμένο με το υδάτινο στοιχείο και, έτσι, μπορεί να βρεθεί σε πολλούς και ποικίλους υγροτόπους, πάντοτε όμως χαμηλού υψομέτρου. Συχνάζουν σε ακτές, ποτάμια ή δέλτα ποταμών και λίμνες (ιδιαίτερα στις μεγάλες δασικές λίμνες της κεντρικής Ευρώπης).
Ο Θαλασσαετός απαντάται στην Ευρασία και ένα τμήμα της Γροιλανδίας , είτε ως μόνιμος κάτοικος, είτε ως καλοκαιρινός ή χειμερινός επισκέπτης. Η ολική επικράτειά του περιλαμβάνει και τις τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες σε μια ευρεία ζώνη που εκτείνεται από την Ισλανδία μέχρι την Ιαπωνία. Ειδικά στην Ευρώπη, η περιοχή εξάπλωσης εκτείνεται από τα απώτατα όρια της βόρειας Νορβηγίας, μέχρι τη βόρεια Ελλάδα προς νότον. Στην κεντρική Ασία, η ζώνη περιλαμβάνεται μεταξύ του βορείου ορίου της τάιγκα, και του Ισραήλ, της Τουρκίας, του Ιράκ, του Ιράν και του Καζακστάν στα νότια.
Οι περιοχές διαχείμασης βρίσκονται στην Αραβική Θάλασσα, στο βορειοδυτικό Ινδικό και φθάνουν διακεκομμένα μέχρι τις ακτές της ανατολικής Κίνας, της Κορέας και της Ιαπωνίας.

Διατροφή: Ο θαλασσαετός τρέφεται με ψάρια, θηλαστικά, υδρόβια πουλιά αλλά και ψοφίμια, τα θνησιμαία είναι συχνά η κύρια πηγή τροφής για τους δύσκολους μήνες του χειμώνα, με τα ψάρια και τα οπληφόρα (ελάφια, αγριογούρουνα) θηλαστικά να προτιμώνται, όταν υπάρχει έλλειψη τροφής όταν υπάρξει ανάγκη μετατρέπεται σε έναν επιθετικό αετό που στρέφεται σε διαφόρων ειδών θηράματα. Δείγματα από την τροφή τους περιλαμβάνει συχνά ψάρια, αλλά και πουλιά ή θηλαστικά. Πολλά πουλιά ζουν σε μεγάλο βαθμό ως «καθαριστές» ή «πειρατές», κλέβοντας τακτικά τη λεία από βίδρες και άλλα πουλιά όπως κορμοράνους, γλάρους, ψαραετούς (Pandion haliaetus) και από διάφορα άλλα αρπακτικά.
Στην ενήλικη ζωή του η Θαλασσαετός δεν έχει φυσικούς εχθρούς και ως εκ τούτου θεωρείται ένα αρπακτικό στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας.

Αναπαραγωγή: Οι φωλιές των θαλασσαετών είναι πάντα σε δέντρα, σε παρόχθια δάση ή σε λοφώδεις περιοχές. Η αναπαραγωγική περίοδος ξεκινά πολύ νωρίς και ήδη από τα μέσα Φεβρουαρίου κλωσάει αυγά.
Όπως όλα τα μεγάλα αρπακτικά είναι είδος που υπερασπίζεται την επικράτεια του. Πριν ξεκινήσει η φωλεοποίηση το ζευγάρι κάνει γαμήλιες πτήσεις που περιλαμβάνουν μεγάλους κύκλους ψηλά στον ουρανό, απότομες βουτιές του πάνω πουλιού προς τα κάτω, άγγιγμα των ποδιών, καθώς κι έντονα καλέσματα κοντά στη φωλιά. Οι Θαλασσαετοί είναι σεξουαλικά ώριμα στα τέσσερα ή πέντε χρόνια της ηλικίας τους. Ζευγάρώνουν εφ’όρου ζωής, αλλά αν κάποιος από το ζευγάρι χαθεί, τότε μπορεί γρήγορα να υπάρξει αντικατάστασή του. Ο δεσμός οριστικοποιείται όταν επιλεγεί η μόνιμη «κατοικία» του ζεύγους και, τότε αρχίζουν οι ερωτοτροπίες που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές εναέριες επιδείξεις, οι οποίες κορυφώνονται με κλείδωμα των νυχιών στον αέρα, στροβιλισμούς και κραυγές.
Η φωλιά είναι ένα τεράστιο οικοδόμημα από χοντρά ξερόκλαδα πάνω σε ένα ψηλό δένδρο, ή αν δεν υπάρχει, σε χαμηλά δένδρα ή σε ψηλούς θάμνους, πιο σπάνια σε ένα παράκτιο βράχο. Όπως συμβαίνει και με άλλους αετούς, η φωλιά κτίζεται σιγά-σιγά και, κερδίζει όγκο και ύψος με τα χρόνια. Το υλικό επίστρωσης είναι φυλλοφόρα κλαδιά, γρασίδι και, ενίοτε, μαλλί από θηράματα. Η κατασκευή γίνεται και από τους δύο γονείς, με το αρσενικό να προμηθεύει το περισσότερο υλικό και το θηλυκό να αναλαμβάνει την τακτοποίησή του.
Όντας πιστός στην αναπαραγωγική του επικράτεια κατασκευάζει περισσότερες από μία, φωλιές, που συχνά επαναχρησιμοποιούνται, μερικές φορές επί δεκαετίες από διαδοχικές επιτυχημένες αναπαραγωγικά γενιές. Μία φωλιά στην Ισλανδία ήταν σε χρήση για πάνω από 150 χρόνια ενώ στη Σκανδιναβία, πολλά δένδρα, είναι γνωστό ότι έχουν καταρρεύσει υπό το βάρος των τεράστιων, από καιρό χρησιμοποιημένων, φωλιών.
Οι καινούργιες φωλιές έχουν συνήθως διάμετρο 120-150 εκατοστά και ύψος 50-80 εκατοστά. Με τα χρόνια, όμως, οι φωλιές μπορεί να φθάσουν σε διάμετρο τα 2 μέτρα και ύψος τα 5 μέτρα, ενώ έχουν βρεθεί φωλιές με βάρος 600 κιλά!
Το έδαφος που υπερaσπίζονται οι θαλασσαετοί, όταν φωλιάζουν, κυμαίνεται μεταξύ 30 και 70 τ. χμ ², συνήθως σε προφυλαγμένα παράκτια σημεία. Μερικές φορές βρίσκονται στην ενδοχώρα κοντά σε λίμνες ή κατά μήκος ποταμών. Η αναπαραγωγική επικράτειά τους, μπορεί να συμπίπτει με εκείνη των Χρυσαετών, αλλά ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ειδών είναι περιορισμένος διότι ο Χρυσαετός προτιμάει τα βουνά και τις βαλτώδεις περιοχές, ενώ ο Θαλασσαετός την ακτή και τη θάλασσα.
Η γέννα αποτελείται από 1 έως 3 αυγά που εναποτίθενται σε διάστημα δύο έως πέντε ημερών, μεταξύ τους, τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο και, επωάζονται για 38 ημέρες και από τους δύο γονείς, ή μόνο από το θηλυκό. Μόλις εκκολαφθούν, οι νεοσσοί είναι αρκετά ανεκτικοί ο ένας με τον άλλο, αν και ο πρώτος νεοσσός είναι πιο μεγάλος και κυρίαρχος στη σίτιση. Το θηλυκό αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του ταΐσματος, με το αρσενικό να συμμετέχει περιστασιακά. Οι νεοσσοί είναι σε θέση να τραφούν μόνοι τους στις 35-40 ημέρες, ενώ μετακινούνται έξω από τη φωλιά στις 56 ημέρες, περίπου. Πετάνε στις 70 ημέρες, παραμένουν όμως στην περιοχή της φωλιάς, εξαρτημένοι από τους γονείς τους για, περαιτέρω 35-40 ημέρες.
Ειδικά στην Ελλάδα, το θηλυκό γεννάει 2 συνήθως αυγά και, όταν υπάρχει έλλειψη τροφής μόνον 1, στα τέλη Φεβρουαρίου.